Xem tranh Lập Thể (Đình Tài 12/2015)

XEM TRANH TRÌU TƯỢNG

Nguyễn Đình Tài

Sáng chủ nhật, Cao Hứng, thằng bạn học phổ thông, phone cho tôi:

- Sĩ à, thằng Võ Thượng có nhắn mời tao và mày đến xem show tranh của nó ra mắt sáng nay. Đi nhá, nửa tiếng nữa tao sẽ đưa xe đón mày tận nhà. Thế nhá! – Nói rồi hắn dập máy không cho tôi mở mồm trả lời. Đành vậy, cũng may hôm nay tôi chưa có kế hoạch gì, mà cô vợ lại vừa đi dã ngoại với hội lớp phổ thông.

Gần một tiếng sau, nghe bíp bíp đầu ngõ, tôi ra.Cao Hứng (thực ra tên đầy đủ của hắn là Cao văn Hứng, nhưng cả lớp quen gọi Cao Hứng) không đi một mình, mà cùng với thằng con trai 10 tuổi béo phì, hai má bánh đúc.

- Cháu tên là gì? – Tôi hỏi.

- Dạ, Bíp ạ. – Thằng bé đáp.

- Ối dào, tao phải “kèm thêm cái đuôi này” thì bà xã mới cho đi.Đi đâu “mẹ quản giáo” ấy cũng nghi ngờ, chưa kể phải “nộp đủ thuế” từ tối qua.– Cao Hứng bực mình.

- Mẹ là nhà giáo chứ có phải quản giáo đâu hả bố. Với lại, mẹ nghi ngờ cái gì ạ?Sao bố lại phải nộp thuế cho mẹ?

- Đừng hỏi lằng nhằng! Lớn lên rồi mày khắc biết!

- Này, cái thằng Võ Thượng hồi học với bọn mình có biết vẽ vời gì đâu mà bây giờ lại thành họa sĩ là sao? Mà nó vẽ tranh loại gì?– Tôi hỏi Cao Hứng.

- Ôi dào, thằng cha ấy đảo lắm nghề lắm. Nghe đâu, trước đây, có thời hắn làm ở một công ty thoát nước, sau đó chuyển sang một doanh nghiệp chuyên san lấp nền, đổ phế. Còn vẽ tranh gì à?Hắn bảo hắn vẽ tranh trừu tượng.Loại tranh này, nghe bảo, voi, khỉ cũng vẽ được huống chi là người.– Cao Hứng đáp.

Đến nơi rồi.Một áp-phích lòe loẹt với hàng chữ “Hớp hồn – Đệ nhất tranh Võ Thượng” treo trên cửa vào. Võ Thượng trong chiếc áo cộc tay lòe loẹt cổ ngắn một hàng cúc, vạt thả ngoài quần, miệng cười toét,  xòe bàn tay to, mập bự, thô ráp bắt tay thằng Cao Hứng và tôi. Cái đầu đinh của hắn lắc la lắc lư ra chiều hài lòng, đắc chí. “Đúng là bàn tay của dân “cống, nền”, Tôi nghĩ, “Chả có dáng gì của họa sĩ, trừ có tí ria mép tỉa nhỏ vớt vát  lại đôi chút”.

- Vào đây, vào đây, mời các ông chiêm ngưỡng các sản phẩm của tôi! Ái chà,  thằng Cao Hứng lại còn đem theo cả cậu ấm Xu Mô nữa cơ à? – Thượng xoa đầu thằng bé.

- Chào bác Thượng đi con! – Cao Hứng nhắc thằng bé.

- Cháu chào bác Thượng ạ, nhưng Xu Mô là ai hả bác?

- Là những thằng béo, bụng to, mông to như hai bác cháu mình ấy. Nhưng cháu đừng lo, khối hoa hậu mê mệt Xu Mô đấy!

Chúng tôi dừng trước một bức tranh toàn một màu nâu với ba đĩa đen nhỏ hình bát úp. Dưới bức tranh là dòng tựa đề “Đàn bò gặm cỏ”.

- Bác Thượng ơi, sao cháu chẳng thấy con bò nào trong tranh cả?– Thằng Bíp ngơ ngác.

- Ơ cái thằng này, bò nó gặm cỏ xong thì nó bỏ đi hết chứ ở lại đấy làm gì mà mày đòi nhìn thấy! – Bác Thượng trả lời.

- Nhưng cháu cũng không thấy ngọn cỏ nào?

- Bò ăn hết cỏ rồi thì còn trơ ra cái gì, bác hỏi mày?

- Đất ạ, a cháu hiểu rồi, màu nâu đây chính là đất! – Thằng Bíp phấn khởi.

- Ô, nhưng còn 3 cái đĩa đen là gì hả bác? A, là 3 bãi cứt bò! - Thằng Bíp reo lên.

- Mày phải nói là phân bò, hiểu chưa, thằng béo. – Bố thằng Bíp véo nhẹ vào tai nó.

May mà nó hiểu ra nên hai chúng tôi cũng vỡ ra.Tôi ngó quanh, thấy các vị khách nghẹo đầu ngắm tranh, rồi lại gật gù ra chiều “đà điểu bắt đầu hiểu”. Bỗng thằng Bíp lấy tay chỉ vào bức tranh toàn một màu đen xì ở giữa có hai đốm đỏ chót và hỏi:

- Bác họa sĩ ơi, tại sao bức tranh này lại có tên là “Hai người linh châu Phi trò chuyện giữa hai trận đánh đêm” ạ?Cháu có nhìn thấy người lính nào đâu? Hay họ đã chết nên bị chôn mất rồi? – Thằng Bíp không chịu được nữa lại lên tiếng.

- Bác hỏi: người lính da đen trong đêm tối liệu mắt mày có nhìn thấy không? – Họa sĩ hỏi.

- Dạ, không?

- Thế hai đốm đỏ này là gì?

- A, là hai điếu thuốc đang cháy ạ. Cháu hiểu rồi, đây là hai người lính da đen đang vừa nói chuyện với nhau vừa hút thuốc trong đêm. – Thằng Bíp reo lên. Tôi liếc nhanh sang Cao Hứng. Hắn nghiêng đầu, ghé vào tai tôi “Tranh loại này, mày bảo, bán cho ai?  Khiếp, bức nào cũng đính giá hàng trăm đô la!”. “Chắc bán cho Tây!”Tôi đáp.“Có Tây điên mới mua!”Cao Hứng ngao ngán.

- Nào, lại đây, tôi cho các bố xem tác phẩm tôi mới hoàn thành hôm qua.

Nói rồi, Võ Thượng kéo tay tay tôi và Cao Hứng đến một bức tranh treo trong góc phòng. Trong tranh là một cái miệng với đôi môi dày, thâm xì bao quanh hai hàm răng trắng nhởn cắn chặt vào nhau và phủ lên cái miệng là một cái mạng nhện. Tranh có tựa đề “Nạn đói ở Ê-tô-pi”.

- Sao, các bố thấy thế nào?Ấn tượng không? – Thượng hứng khởi.

- Bác ơi, cháu không hiểu, tại sao lại mạng nhện phủ lên mồm? – Thằng Bíp mở mồm vì không nhịn nổi.

- Bác hỏi mày, cái gì để lâu không dùng đến thì sao?

- Thì mốc meo, thì, thì… nhện mò đến chăng tơ.

- Thế thì đói, lâu ngày không được ăn thì nhện đến chăng tơ vào đâu? – Họa sĩ gợi ý cho thằng bé.

- A, cháu hiểu rồi, vào mồm chứ vào đâu nữa! – Thằng Bíp reo lên.

Cao Hứng lại nghiêng đầu, ghé vào tai tôi “Thực ra, nếu thế thì cả hậu môn cũng phủ tơ nhện chứ không riêng gì miệng.”

- Sao, hai ông có ý gì thế? – Võ Thượng nhìn chúng tôi, chờ đợi.

- Tuyệt “cú mèo”! Ông học từ lúc nào mà vẽ độc như vậy?– Cao Hứng tấm tắc.

- Ôi dào, vẽ như bác, dễ ợt, không học, cháu cũng vẽ được. – Thằng Bíp dại mồm.

- Câm mồm, thằng ranh, bố cấm mày ăn nói ba lăng nhăng! – Cao Hứng véo mạnh tai thằng bé.

Trước khi chia tay, Võ Thượng tặng cho hai chúng tôi mỗi đứa một món quà. Dĩ nhiên, đó là hai “siêu phẩm” của hắn.Cao Hứng được một bức tranh trong đó vẽ bầu trời xanh, một mảng mầu vàng hình thoi méo có đính 3 sợi dây đen ở 3 góc dưới. Võ Thượng tay phải cầm tranh, bàn tay trái úp vào dòng tựa đề, nói:

- Nào, bố con ông Cao Hứng thử đoán xem tranh này tên gì?

- Cháu biết, tên là “lừa đảo”! – Thằng Bíp mau miệng.

- Sao cơ, sao mày lại bảo là lừa đảo? – Ông bố trợn mắt.

- Vì đây này, trong tranh có một cái lá vàng to, lại có ba cái que đen đâm vào, “ba que xỏ lá” tức là lừa đảo chứ còn gì nữa.
- Không phải, nhóc ạ, đây không phải là cái lá, cũng không có ba que, mà là cánh diều với hai tua rua và một dây kéo. Cho nên nó là chữ…  – Nói đến từ cuối, bác Thượng buông bàn tay trái ra, - “Thăng thiên”. Tôi nghiêng đầu, thầm vào tai Cao Hứng “Thực ra thằng con mày nó luận hay hơn, đừng mắng nó!”.

- Còn đây, tặng ông Sĩ, – Võ Thượng đưa tôi bức tranh, trong đó có đến chục cái tua rua đủ màu sắc, uốn lượn xung quanh một hộp sọ trắng nhởn trên nền đen thui, - ông về tự đặt tên cho bức tranh này nhá, hiểu thế nào đặt thế nấy!

- Thế bây giờ ông có đi làm vại bia với chúng tôi không? – Cao Hứng hỏi Võ Thượng.

- Thôi để lúc khác đi, hôm nay tôi phải quanh quẩn cái “tranh sâu (show)” này. Bai, bai!

Chúng tôi lên xe. Cao Hứng nhắm hướng Bách Thảo.

- Này, theo mày bức tranh của tao phải đặt tên là gì? – Tôi hỏi Cao Hứng.

- Chú đặt  “Tai họa IS” là đúng nhất. – Thằng Bíp láu táu đáp thay bố.

- Ừ, cháu nói cũng có lý.Chỉ có điều không biết treo tranh này ở đâu. – Tôi trải lòng.

- Treo trong kho cho chuột nó khỏi vào phá. Lớ xớ mà treo trong phòng khách công an thấy thì “no đòn”. – Cao Hứng đáp. – Giá mà nó tặng tao một bức tranh copy tả thực thời Phục hưng thì tốt biết mấy. Năm ngoái, có dịp đi Paris, thằng bạn đưa đến Louvre xem tranh, mê ly “hai hòn bi”, ngất ngây “con gà Tây”. Đẹp nhất là các bức vẽ mấy vệ nữ, mấy bà bá tước thiếu vải.Buồn cười, có đôi anh chị nọ ngắm tranh vệ nữ khỏa thân hoàn toàn, chỉ có mỗi lá nho che.Cô vợ đi một đoạn dài vẫn thấy thằng chồng đứng trân trân ngắm. Cô nàng kéo tay chồng “Thôi đi, thôi anh, còn bao nhiêu tranh ở phòng bên nữa kìa”, “Ừ, ừ, chờ chút xíu nữa,em, lá nho kia rơi là anh đi ngay thôi”.  Tranh thế mới là tranh chứ! “Tiên sư anh Tào Tháo!”

(Nude in a Black Armchair - Pablo Picasso - 45,1 triệu USD)

- Sao bố lại chửi ông Tào Tháo. Hôm nọ, lúc nói chuyện với bạn bè bố khen ông ấy hết lời cơ mà. – Thằng Bíp lên tiếng.

- Thôi im đi ông tướng! Chuyên gia hóng hớt! Học hành thì lười nhác, lớn lên có mà đi bốc đất. – Cao Hứng quát thằng bé.

- Đất là bất động sản đấy bố ạ, con mà “bốc bất động sản” cũng sẽ không kém bố đâu .

- Chú thấy, cháu còn có năng khiếu về tranh trìu tượng, nếu làm nghề vẽ tranh loại này, cháu sẽ còn giỏi gấp trăm lần bác Võ Thượng. Mà thôi, đến quán rồi, xuống xe thôi. – Tôi hòa giải hai bố con.

Hà Nội, tháng 12 năm 2015